Wynagrodzenie opiekunek w Niemczech zależnie od formy zatrudnienia

Pod pojęciem "opiekunka osób starszych" wyróżniamy 3 główne grupy zawodowe, omówione szerzej we wcześniejszych naszych artykułach: osoby z niemieckimi uprawnieniami do wykonywania zawodu  Altenpfleger/in (od stycznia 2020 - Pflegefachfrau/Pflegefachmann), Altenpflegehelfer/in (od stycznia 2020 – Pflegefachhelfer/in) wykwalifikowany i niewykwalifikowany oraz Haushaltshilfe für pflegebedürftige Person (pomoc domowa dla osób wymagających opieki, domowa opiekunka osób starszych). Dla każdej wymienionej grupy zawodowej, istnieją odrębne przepisy regulujące zwłaszcza minimalne wynagrodzenie za pracę w opiece.

Skala zarobków opiekunek osób starszych w Niemczech

Dla pracowników zatrudnionych w niemieckich instytucjach i na niemieckich warunkach powstały w nowe 2014 roku przepisy. Aby uporządkować i zrównać prawa pracowników na rynku pracy,  uchwalono przepisy o płacy minimalnej - Mindestlohngesetz (MiLoG). Od października 2022 roku podstawowa, minimalna stawka godzinowa wynagrodzenia została ustalona na poziomie 12 euro brutto/godzinę. Wiele branż w Niemczech ma swoje odrębne przepisy taryfowe, z których wprost wynikają warunki finansowe zatrudnionych. Takie tabele przewidziane są również dla fachowego personelu opiekuńczego i zostaną omówione w dalszej części artykułu.

W Niemczech tak jak w każdym państwie są pracodawcy, którzy oferują najniższe z możliwych wynagrodzeń jak i tacy, którzy oferują stawki rynkowe. Co do zasady jednak większość pracodawców musi dostosować minimalne wynagrodzenie do stawek wynikających z MiLoG, także firmy zatrudniające opiekunki domowe osób starszych. Jak wyglądały i jak będą wyglądać płace minimalne, obrazuje poniższa tabela:

Minimalne ustawowe wynagrodzenie w Niemczech do 2022 roku – opracowanie własne

Domowe opiekunki osób starszych (Haushaltshilfe für pflegebedürftige Person) to osoby o różnym statusie w Polsce, różnie oceniające atrakcyjność zarobków. Inną skalą oceny atrakcyjności zarobków będzie posługiwała się np. opiekunka dorabiająca do emerytury, a inną opiekunka, która jest jedynym żywicielem kilkuosobowej rodziny. Stawki reguluje jak zwykle prawo popytu i podaży, a więc szukając pracy w opiece nad osobami starszymi w Niemczech trzeba się zastanowić z jednej strony jaka kwota dochodu nas satysfakcjonuje, a z drugiej czy istnieje pracodawca, który będzie chciał taką kwotę nam zapłacić. Cechą pracy w opiece nad osobami starszymi jest relatywnie krótki okres zatrudnienia u jednego pracodawcy i związana z tym duża rotacja miejsc pracy, trzeba więc liczyć się z tym, że każde nowe miejsce pracy to konieczność prowadzenia na nowo negocjacji w sprawie wynagrodzenia. Podane przez nas poniżej dane wynikają z analizy ofert pracy w ogłoszeniach w prasie i w Internecie oraz ankiet przeprowadzonych wśród opiekunek osób starszych pracujących w Niemczech.

Ile zarabiają domowe opiekunki osób starszych w Niemczech w 2022?

Omówienie możliwości zarobkowych w opiece nad osobami starszymi w Niemczech zaczniemy od najliczniejszej grupy opiekunek osób starszych z Polski – pomocy domowych dla osób wymagających opieki, czyli Haushaltshilfe für pflegebedürftige Person, zajmujących się opieką w tzw. systemie 24h w domu podopiecznego. Pojęcie „24h” zostało w ostatnich latach uznane za wprowadzające w błąd niemieckich klientów i opiekunki – sugeruje obowiązek świadczenia pracy przez 24 godziny na dobę. Określenie „24h” zastępuje się obecnie pochodzącym z języka angielskiego sformułowaniem „live in" (mieszkać razem).

W ofertach pracy najważniejsze atuty pozwalające na otrzymanie pracy w górnych przedziałach podanych poniżej stawek to, w kolejności ważności: stopień znajomości języka niemieckiego, doświadczenie w opiece, dojrzały wiek, brak ograniczeń zdrowotnych, długość pobytu w Niemczech, umiejętność prowadzenia samochodu.

Zarobki tej grupy pracowników możemy podzielić ze względu na formę zatrudnienia:

• Umowa o pracę na niemieckich warunkach zatrudnienia – cały etat. Opieka nad osobą starszą odbywa się w ramach umowy zawartej bezpośrednio z rodziną niemiecką lub niemiecką firmą opiekuńczą, czyli na umowę w oparciu o prawo niemieckie. Tak zatrudnione opiekunki osób starszych w Niemczech zarabiają „na rękę” średnio od 1400 do 1600 euro. Tak duża rozpiętość zarobków zależy przede wszystkim od możliwości finansowych pracodawcy, ale też od warunków pracy oraz kwalifikacji opiekunki, zwłaszcza znajomości języka niemieckiego. Kwota „na rękę” to pensja po opłaceniu ubezpieczeń społecznych i podatku dochodowego. Zakwaterowanie i wyżywienie jest bezpłatne, ale podlega opodatkowaniu. Zawsze trzeba omówić sprawę pokrycia kosztów podróży do Niemiec i z powrotem, ponieważ nie stanowi to obowiązku pracodawcy, jest to kwestia umowna. Z założenia na takich umowach zawartych bezpośrednio z rodziną niemiecką można pracować tygodniowo 38,5 godziny. Godziny te nie mogą być rozłożone na więcej niż 6 dni, a w więc powinien być zagwarantowany jeden dzień wolny w tygodniu. Przysługuje 30 dni urlopu wypoczynkowego obliczanego proporcjonalnie do ilości miesięcy przepracowanych u danego pracodawcy. Tyle mówi teoria – jak jest w praktyce – wszyscy wiedzą… Są kombinacje z MiniJob, MidiJob i mieszanie umów polskich i niemieckich, określanie niższego wymiaru godzinowego w umowie.
• Opiekunki domowe w Niemczech przy pracy w opiece w oparciu o umowę o pracę lub umowę cywilno-prawną (umowa zlecenia) zawartą z polską firmą opiekuńczą zarobią najczęściej w granicach od 1350 do 1800 euro „na rękę”. Przyjęło się, że kwotę miesięcznego wynagrodzenia w ofertach pracy polskich firm podaje się dla lepszej orientacji pracownika netto w euro. Od wynagrodzeń odprowadzane są ubezpieczenia społeczne i podatki. Analizując oferty poszczególnych pracodawców warto zapytać o części składowe wynagrodzenia. Polskie firmy najczęściej delegują pracowników do pracy w opiece w Niemczech i wypłacają część wynagrodzenia w dietach lub dodatkach. Wysokość diety jest zależna od wewnętrznych postanowień poszczególnych pracodawców. Jeżeli miesięczne przychody będą niższe od średniej krajowej trzeba „ozusować” również dodatki i diety. Oznacza to, że po przeliczeniu stawki netto za dzień pracy, w różnych miesiącach może być ona inna. Opiekunki, które zbierają na emeryturę lub na podwyższenie emerytury powinny zawsze zapytać od jakiej kwoty będą odprowadzane składki do ZUS. Zakwaterowanie i wyżywienie jest bezpłatne lub uregulowane inaczej, ale nie obciąża podanych wyżej kwot netto. Koszty regularnych podróży do i z Niemiec pokrywa albo pracodawca albo rodzina niemiecka.
• Przy pracy na własny rachunek, czyli w ramach własnej działalności gospodarczej w Polsce lub w Niemczech (Gewerbe) przychody, a więc kwoty na jakie ta grupa opiekunek osób starszych wystawia rachunki za swoje usługi kształtują się w granicach od 1500 do 2800 euro. Ile z tego zostanie „na rękę” - zależy od indywidualnej sytuacji każdej z opiekunek prowadzących przedsiębiorstwo. Zakwaterowanie, wyżywienie i pokrycie kosztów podróży do i z Niemiec jest sprawą umowną. Nie zazdrośćmy opiekunom, którzy mają swoje firmy – ponoszą pełne ryzyko gospodarcze (np. niewypłacalność klienta), muszą samodzielnie opłacić podatki, ubezpieczenia i inne koszty związane z prowadzeniem działalności. Pieniądz, który otrzymują na konto jest duży, ale nie jest to zysk netto.
• Z niechęcią, ale wspominamy również o pracy „na czarno”, tam opiekunki osób starszych w Niemczech otrzymują najczęściej 1400 - 1600 euro. Nielegalne zatrudnienie to domena tych rodzin niemieckich, które mają bardzo niskie dochody albo mają dostateczne dochody, ale łatwiej im jest nie spisywać umów, ponieważ mogą wtedy dowolnie wykorzystywać opiekunkę. Dlaczego rodziny niemieckie tak postępują? To osobny temat, który kiedyś szerzej omówimy. W skrócie – ponieważ wiedzą, że na czarno pracują albo osoby pobierające w Polsce świadczenia społeczne (renty socjalne, zasiłki, zapomogi, renty zdrowotne z zakazem pracy) albo mające obciążenia wynikające z niespłaconych zadłużeń (komornik sądowy, poborca podatkowy) albo osoby niezaradne życiowo czy też z niską samooceną dotyczącą własnej wartości na rynku pracy. Praca na czarno to oczywiście praca bez podatków i ubezpieczeń społecznych, ale i tak „lewe” zarobki są obciążone dodatkowymi kosztami: często wyjazd to prowizja dla osoby „załatwiającej” pracę w kwocie 100-200 euro. Przypominamy, że według prawa polskiego pobieranie opłat za pośrednictwo pracy jest przestępstwem. Rozsądniejsze opiekunki opłacają sobie jeszcze polisę na wypadek choroby lub śmierci za granicą – o ile można w ogóle mówić o rozsądku w przypadku pracy na czarno. Zakwaterowanie i wyżywienie jest z reguły za darmo, koszty podróży do i z Niemiec z reguły płaci strona niemiecka, ale zależy to od częstotliwości zjazdów do domu.

Ile zarabiają opiekunki w domach opieki w 2022 roku?

Zarobki Pflegefachfrau/Pflegefachmann (Altepflegerin i Altenpfleghelferin) i Pflegehilfskräfte oraz Qualifizierte Pflegehilfskräfte podlegają zupełnie innym uregulowaniom niż praca Haushaltshilfen für pflegebedürftige Person, które wykonują pracę w miejscu zamieszkania podopiecznego. Dla tych zawodów istnieją odrębne tabele taryfowe związane z wynagrodzeniem minimalnym. Stawki mogą się różnić w zależności od landu, w którym jest zatrudnienie – to nie są stawki federalne. Od września 2022 roku przewidziano kolejne podwyżki, następne są zaplanowane na maj i grudzień 2023 roku. Docelowo w 2023 roku minimalne zarobki opiekunki w domu opieki mają wynosić przy 40-godzinnym tygodniu pracy 3.174 euro brutto (personel wykwalifikowany) i 2.461 euro brutto (personel niewykwalifikowany). Obecnie obowiązują jeszcze następujące stawki:

Tabela stawek minimalnych dla opiekunów w Niemczech – źródło: www.aok.de

Miejsca pracy dla Pflegefachfrau/Pflegefachmann (Altepflegerin i Altenpfleghelferin) to przede wszystkim domy opieki, szpitale i instytucje zajmujące się zawodowo usługami pielęgnacyjno-opiekuńczymi (tzw. Pflegedienst). Jest to z reguły praca bez zakwaterowania i wyżywienia. Zarobki w tych zawodach kształtowane są przez układy taryfowe i przepisy o płacy minimalnej. Poza tym to wolny rynek, czyli tak jak w innych branżach, wykonując taki sam zawód możemy mieć różne oferty. Wysokość zarobków wynika z indywidualnej oferty pracodawcy i liczby godzin pracy. W zależności od rejonu Niemiec, kwalifikacji, wysokości etatu, ilości dodatkowych godzin pracy czy też wykonywania pracy w ramach samozatrudnienia lub indywidualnej praktyki zawodowej dochody przy stawkach na pełnych etatach ja wykazano w tabeli dotyczącej minimalnego wynagrodzenia. Najistotniejszym elementem mającym wpływ na zarobki w tych grupach zawodowych ma zdecydowanie tygodniowa liczba godzin pracy. Umowy o pracę często są na niepełny etat, a większość zarobków pochodzi z nadgodzin czy dodatkowych dyżurów w nocy lub dni ustawowo wolne od pracy. Dodatkowe świadczenia jakie mogą uzyskać zatrudnieni jako Pflegefachfrau/Pflegefachmann (Altepflegerin lub Altenpflegehelferin) to np. posiłek regeneracyjny, bilety na przejazdy, premia bożonarodzeniowa, odzież ochronna. Dla zatrudnionych na umowę o pracę, będzie zwiększony w 2023 roku wymiar urlopu wypoczynkowego.