Agresja u osób starszych

Praca w opiece nad osobami starszymi to nie tylko praca z osobami samotnymi, osłabionymi czy mającymi ograniczenia w poruszaniu się. Opiekunki osób starszych najczęściej zatrudnia się tam, gdzie podopieczny ma schorzenia typowe dla wieku starszego – różnego rodzaju zespoły otępienne (w Niemczech zwane ogólnie „demenz”) choroba Alzheimera, Parkinson czy inne.

Przykłady agresji u osób starszych

Każda opiekunka osób starszych musi liczyć się z tym, że u jej podopiecznego mogą wystąpić zachowania agresywne, które mają swoje następstwa w naszym stosunku do wykonywanej pracy.

Agresja może mieć formę werbalną (słowną) lub fizyczną. Zachowania agresywne ze strony osób starszych prowadzą zwłaszcza u mniej doświadczonych opiekunek do szeregu problemów w wykonywaniu pracy w opiece:

• spadku zainteresowania pracą – przestajemy lubić naszą pracę, zapominamy, że oprócz potrzeb finansowych, podjęliśmy pracę w opiece bo chcemy pomagać, bardziej tęsknimy za domem i bliskimi;
• rodzą się zachowania represyjne – obrażasz mnie, to ja ciebie ukarzę, leż sobie w tej zasikanej pieluszce jeszcze godzinę dłużej, źle mnie traktujesz to ja też będę niedobra, chęć rewanżu przeważa nad szacunkiem i zrozumieniem sytuacji osoby od nas zależnej;
• powstaje agresja wzajemna – reagujemy krzykiem na zachowania werbalne podopiecznego, kłócimy się z nim, wszczynamy awantury z rodziną podopiecznego, grozimy natychmiastowym porzuceniem pracy;
• następuje spadek samooceny i poczucia własnej wartości – skoro za każdym razem, jak chcę podać jedzenie, jestem obrażana, to może faktycznie fatalnie gotuję, może nie potrafię jednak pomóc osobie starszej, nie nadaję się widocznie do tej pracy, skoro podopieczny tak źle na mnie reaguje;
• występuje lęk przed zbliżaniem się do chorego – znowu zacznie wrzeszczeć i wołać policję, pewnie mnie podrapie albo uderzy;
• pojawia się obawa o własne zdrowie i życie – próbowała uderzyć mnie laską, udało mi się odskoczyć, ale co by było, gdyby trafiła mnie w oko, to silny mężczyzna, jak będzie chciał, to może mi nawet rękę złamać.

Jak radzić sobie z agresją u osób starszych?

Niektóre zachowania podopiecznych są wskazaniem do tego, że należy przeprowadzić konsultację neurologiczną i może lekarz zdecyduje o zastosowaniu nowych leków lub zmianie sposobu dawkowania leków już stosowanych. Czasami specyfika choroby powoduje, że agresja przybiera formę która zagraża życiu i bezpieczeństwu samego chorego jak i jego otoczenia, a więc również opiekunki osób starszych. Często jednak zachowania agresywne czy to słowne czy fizyczne nie są groźne i poprzez umiejętne postępowanie, możemy uniknąć negatywnych skutków ich występowania.

Na podstawie rozmów i analizy poszczególnych przypadków, przeprowadzonych z grupą 200 opiekunek osób starszych, z ponad 3-letnim doświadczeniem w pracy, przedstawiamy w kolejnych artykułach kilka typowych sytuacji związanych z występowaniem ataków agresji i sposobami radzenia sobie z nimi.